Το πρόβλημα

Σύμφωνα με όλες τις επιστημονικές ενδείξεις υπάρχει μία σαφής αλλαγή του κλίματος τις τελευταίες δεκαετίες στον πλανήτη. Ως αλλαγή του κλίματος σύμφωνα με τον IPCC νοείται η αλλαγή στην κατάσταση του κλίματος που μπορεί να αναγνωριστεί (πχ χρησιμοποιώντας στατιστικούς ελέγχους) σε αλλαγές των μέσων όρων ή της μεταβλητότητας των παραμέτρων (θερμοκρασία, ύψος επιφάνειας θάλασσας, ύψος χιονιού, ένταση βροχόπτωσης, κλπ) για εκτεταμένη περίοδο, τυπικά δεκαετιών ή περισσότερο. Αναφέρεται σε αλλαγές του κλίματος στο χρόνο, είτε εξαιτίας της φυσικής μεταβλητότητας είτε ως αποτέλεσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας.

Η αλλαγή του κλίματος είναι μία από τις μεγαλύτερες απειλές που αντιμετωπίζει ο πλανήτης. Αν η θερμοκρασία της γης αυξηθεί περισσότερο από 2°C σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα, η κλιματική αλλαγή πιθανόν να καταστεί μη αναστρέψιμη, με ανυπολόγιστες μακροπρόθεσμες συνέπειες. Περιοχές της γης με χαμηλό υψόμετρο, μεταξύ τους και μεγάλα τμήματα πολλών ευρωπαϊκών χωρών, θα μπορούσαν να εξαφανιστούν κάτω από την ανερχόμενη στάθμη της θάλασσας. Επιπλέον, σε πολλά μέρη του κόσμου δεν θα υπήρχε αρκετό πόσιμο νερό για όλους. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα με τις υλικές και οικονομικές τους καταστροφές θα γίνονταν συχνότερα. Οι οικονομίες θα μπορούσαν να λυγίσουν από το κόστος αντιμετώπισης ενός διαφορετικού κλίματος. 

Η μέση θερμοκρασία της γης παρέμεινε σχετικά σταθερή επί 10 000 χρόνια μέχρι τη βιομηχανική επανάσταση. Από το 1850 και μετά, έτος από το οποίο υπάρχουν σταθερά ακριβείς μετρήσεις, έχει αυξηθεί κατά 0,76°C. Αν δεν λάβουμε μέτρα, πιθανόν να αυξηθεί περαιτέρω κατά 1,8–4,0°C κατά τη διάρκεια του αιώνα μας, ενδεχομένως ακόμη και κατά 6,4°C, σύμφωνα με διεθνή επιτροπή επιστημόνων που συγκάλεσε ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ). Ήδη έχει ξεκινήσει ο αγώνας για να μη φθάσουμε σε αύξηση 2°C, η οποία πιστεύεται ότι αποτελεί σημείο καμπής. Κατά πάσα πιθανότητα ο αγώνας θα χαθεί, αν δεν σταθεροποιηθούν οι παγκόσμιες εκπομπές το αργότερο έως το 2020 περίπου, για να μειωθούν μετά έως το 2050 στο ήμισυ περίπου του επιπέδου στο οποίο βρίσκονταν το 1990.

Ενδεικτικά, μπορούμε να αναφέρουμε τις παρακάτω παρατηρήσεις:

• Τα έντεκα από τα δώδεκα χρόνια μεταξύ 1995-2006 συγκαταλέγονται στα δώδεκα πιο ζεστά χρόνια από το 1850.
• Ο ρυθμός αύξησης της θερμοκρασίας την πεντηκονταετία 1956-2005 (0,13° ανά δεκαετία) είναι διπλάσιος από αυτόν της εκατονταετίας 1901-2000.
• Η αύξηση της θερμοκρασίας είναι εξαπλωμένη σε όλο τον κόσμο, ενώ πλησίον του Βόρειο Πόλου είναι εντονότερη.
• Η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του Βόρειου Πόλου είναι διπλάσια από την μέση παγκόσμια αύξηση τα τελευταία 100 χρόνια.
• Οι ηπειρωτικές περιοχές θερμαίνονται γρηγορότερα από τους ωκεανούς.
• Οι αυξήσεις στη στάθμη της θάλασσας είναι άμεσα σχετιζόμενη με τη θέρμανση του πλανήτη. Η μέση ετήσια αύξηση της θάλασσας στο διάστημα 1961-2003 ήταν 1,8mm, ενώ στο διάστημα μεταξύ 1993-2003 ήταν 3,1mm
• Οι μειώσεις του χιονιού και της παγοκάλυψης είναι επίσης άμεσα σχετιζόμενες με την θέρμανση. Δεδομένα από δορυφόρους από το 1978 δείχνουν ότι η ετήσια μέση παγοκάλυψη συρρικνώνεται κατά 2,7% ανά δεκαετία με μεγαλύτερες μειώσεις την καλοκαιρινή περίοδο (7,4% ανά δεκαετία).
• Οι ορεινοί παγετώνες και παγοκαλύψεις έχουν μειωθεί εξίσου και στα δύο ημισφαίρια. Η μέγιστη εποχιακή παγωμένη έκταση στο βόρειο ημισφαίριο έχει μειωθεί κατά 7% στο βόρειο ημισφαίριο από το 1900, ενώ την άνοιξη φτάνει το 15%.
• Σχετικά με τη βροχόπτωση, μεταξύ 1900 και 2005 έχει παρατηρηθεί σημαντική αύξηση στις ανατολικές περιοχές της Βόρειας και Νότιας Αμερικής, τη Βόρεια Ευρώπη, και Βόρεια και Κεντρική Ασία, ενώ μείωση έχει παρατηρηθεί στη ζώνη μεταξύ της Σαχάρας και τις Σαβάνες του Σουδάν (Sahel), τη μεσόγειο, τη νότιο Αφρική και τμήματα της νότιας Ασίας. Παγκοσμίως, η επιφάνεια που έχει επηρεαστεί από την ανομβρία έχει πιθανότατα αυξηθεί από το 1970.
• Κάποια επικίνδυνα καιρικά φαινόμενα έχουν αλλάξει στη συχνότητα εμφάνισης και την ένταση κατά την τελευταία πεντηκονταετία:
• Οι κρύες μέρες, κρύες νύχτες και παγετοί έχουν γίνει λιγότερο συχνοί, ενώ οι ζεστές μέρες και νύχτες συχνότερες.
• Οι καύσωνες έχουν γίνει συχνότεροι πάνω από τις περισσότερες ηπειρωτικές περιοχές
• Η συχνότητα των έντονων βροχοπτώσεων έχει αυξηθεί στις περισσότερες περιοχές
• Παρατηρήσεις δείχνουν αύξηση της έντασης των τροπικών κυκλώνων στο Βόρειο Ατλαντικό από το 1970. 
• Οι μέσες θερμοκρασίες του Βόρειου Ημισφαιρίου κατά τη διάρκεια του δεύτερου μισού του 20^ου αιώνα είναι πιθανόν να είναι σημαντικά υψηλότερες από οποιαδήποτε άλλη πεντηκονταετία τα τελευταία 500 χρόνια και πιθανότατα η υψηλότερη τα τελευταία 1300 χρόνια.

Οι παραπάνω διαπιστώσεις έχουν ως αποτέλεσμα τα οικολογικά συστήματα που σχετίζονται με το χιόνι, τον πάγο και το μόνιμα παγωμένο έδαφος να επηρεάζονται. Για παράδειγμα:

• μεγέθυνση και αύξηση αριθμού παγετονικών λιμνών
• αύξηση εδαφικής αστάθειας σε περιοχές μονίμων παγετώνων και χιονοστοιβάδων σε ορεινές περιοχές
• Αλλαγές σε μερικά Αρκτικά και Ανταρκτικά οικοσυστήματα, συμπεριλαμβανομένων αυτών των θαλάσσιων/παγωμένων σχηματισμώνκαι των θηρευτών στα υψηλά επίπεδα της τροφικής αλυσίδας 

Σύμφωνα με τα ολοένα αυξανόμενα στοιχεία:

Υπάρχει αρκετά αυξημένη βεβαιότητα ότι η επιφανειακή απορροή είναι αυξημένη και πρόωρα φαινόμενα αιχμής σε πολλούς παγετώνες και ποταμούς που είναι συλλέκτες χιονιού, καθώς και θέρμανσης των λιμνών και ποταμών σε πολλές περιοχές που επιδρούν στη θερμική διαμόρφωση και την ποιότητα του νερού.

Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις που βασίζονται σε ευρύ δείγμα ειδών ότι η πρόσφατη θέρμανση επηρεάζει σημαντικά τα επίγεια βιολογικά συστήματα, συμπεριλαμβανομένων των πρώιμων εαρινών γεγονότων, όπως φυλλόπτωση, μετανάστευση πουλιών και ωοτοκίας. Επίσης, η μετανάστευση ειδών ζώων και φυτών προς τους πόλους. Βασιζόμενοι σε δορυφορικές παρατηρήσεις από το 1980, υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις πως πολλά λαχανικά ωριμάζουν πρόωρα συνδεόμενα με τις μακρύτερες θερμές περιόδους που οφείλονται στη θέρμανση του πλανήτη.

Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα, η οποία βασίζεται σε ουσιώδη νέα στοιχεία, ότι οι παρατηρούμενες αλλαγές τόσο στα ωκεάνια όσο και σε αυτά του γλυκού νερού συστήματα συνδέονται με την αυξανόμενη θερμοκρασία νερού, όπως και με τις αλλαγές της παγοκάλυψης, αλμυρότητας, επιπέδων οξυγόνου και την κυκλοφορία των ρευμάτων. Οι αλλαγές αυτές περιλαμβάνουν μεταβολές στο εύρος και την αλλαγή των φυκιών, του πλαγκτόν και την συγκέντρωση σε ωκεανούς μεγάλου γεωγραφικού πλάτους και λίμνες μεγάλου υψομέτρου. Επίσης, αλλαγές στην μετανάστευση ψαριών στα ποτάμια (πρόωρη). Επιπλέον, υπάρχουν αυξανόμενα στοιχεία που δείχνουν επιπτώσεις στους κοραλλιογενείς υφάλους, όμως είναι δύσκολος ακόμη ο διαχωρισμός των τάσεων που οφείλονται στις κλιματικές αλλαγές από άλλες τάσεις (όπως πχ η υπεραλιεία και η μόλυνση).

Διάφορες άλλες επιπτώσεις σε τοπικές αλλαγές του κλίματος σε φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον ανακύπτουν, παρόλο που πολλές είναι δύσκολο να αναγνωριστούν εξαιτίας της προσαρμογής και των μη-κλιματικών αιτίων.

Επιπτώσεις λόγω της αύξησης θερμοκρασίας έχουν καταγραφεί με μέτριο βαθμό εμπιστοσύνης στα ακόλουθα ανθρωπινα συστήματα, όπως σε αγροτικές και δασικές εργασίες σε περιοχές μεγάλου γεωγραφικού πλάτους του βόρειου ημισφαίριου, όπου υπάρχει πρώιμη βλάστηση καλλιεργειών και αλλαγές στη διατάραξη των δασών εξαιτίας των πυρκαγιών και των εντομοκτόνων.

Κάποια θέματα ανθρώπινης υγείας, όπως θνησιμότητα εξαιτίας έκθεσης σε υπερβολικές θερμοκρασίες στην Ευρώπη, αλλαγές σε φορείς μολυσματικών ασθενειών (έντομα, κλπ) στην Ευρώπη και τόσο αυξημένη όσο και πρώιμη εμφάνιση αλλεργικών γύρεων σε περιοχές μέσου και μεγάλου γεωγραφικού πλάτους.

Κάποιες ανθρώπινες δραστηριότητες στην Αρκτική (πχ θήρα και βραχείς εποχές ταξιδιού στον πάγο και το χιόνι), όπως και σε χαμηλού υψομέτρου ορεινές περιοχές (πχ περιορισμός σε χειμερινά σπορ).

Η ανύψωση της στάθμης της θάλασσας και η ανθρώπινη ανάπτυξη συνεισφέρουν σε μείωση των παράκτιων υγρότοπων και βλάστησης και αύξηση της πιθανής βλάβης από πλημμύρες σε πολλές περιοχές. Παρ’ όλα αυτά, βασιζόμενοι σε δημοσιευμένη αρθρογραφία, οι επιπτώσεις σε έχουν ακόμη αποτυπωθεί ως τάσεις.

Αλλαγές στους ωκεανούς και στην ηπειρωτική χώρα, συμπεριλαμβανομένων παρατηρημένων μειώσεων σε παγοκάλυψη του Βορείου Ημισφαιρίου, λεπτότερο στρώμα θαλάσσιων πάγων, βραχύτερες περίοδοι πάγου σε λίμνες και ποταμούς, λειώσιμο παγετώνων, μείωση των μονίμως παγωμένων εδαφών, αύξηση της θερμοκρασίας της στεριάς, παρέχουν την απόδειξη ότι ο πλανήτης θερμαίνεται.

Σε περισσότερες από 29.000 μετρήσεις από 75 μελέτες που δείχνουν σημαντικές μεταβολές σε πολλά φυσικά και βιολογικά συστήματα, περισσότερες από 89% είναι σταθερές με την αναμενόμενη μεταβολή λόγω θέρμανσης.

Μερικά νούμερα

Τα κτίρια καταναλώνουν το 40% της συνολικής ενέργειας που καταναλώνεται στον πλανήτη και συμμετέχουν κατά 36% στην παραγωγή CO₂.

Ο συνολικός τους αριθμός στην ευρωπαϊκή Ένωση ανέρχεται σε 160 ετατομμύρια. Το ποσοστό ιδιοκατοίκησης κυμαίνεται από ποσοστό λιγότερο του 50% στις ανατολικές χώρες έως ποσοστό άνω του 90% σε κάποια νέα κράτη μέλη.

Τα νέα κτίρια που προστίθενται στο συνολικό κτιριακό απόθεμα ανέρχεται σε ένα ποσοστό της τάξης του 1-1,5%, ενώ αυτά που κατεδαφίζονται σε ένα ποσοστό 0,2-0,5%. Το 2% των κτιρίων εκτιμάται ότι ανακαινίζεται κάθε χρόνο, ενώ στο 5% γίνεται ετησίως αναβάθμιση του συστήματος θέρμανσης.

Ο κατασκευαστικός κλάδος αντιστοιχεί στο 30% του εργατικού δυναμικού της βιομηχανίας, συνεισφέρει στο 10,4% του Μικτού Εγχώριου Προϊόντος με 3 εκατομμύρια επιχειρήσεις, 95% των οποίων είναι μικρομεσαίες.

Πάνω από 50.000.000 εργαζόμενοι στην ευρωπαϊκή ένωση εξαρτώνται άμεσα ή έμμεσα από τον κατασκευαστικό τομέα.

Σε ό,τι αφορά τον κατασκευαστικό κλάδο, η κτιριακή βιομηχανία (κατοικιών και άλλων) είναι ο μεγαλύτερος οικονομικός κλάδος που αντιστοιχεί στο 80% (1.200 δις € για το 2007) του συνολικού (1.519 δις € για το 2007) στην Ευρώπη των 27.

Οι καταναλωτές γίνονται συνεχώς πιο απαιτητικοί στα επίπεδα άνεσης που επιθυμούν όπως φαίνεται από την κατανάλωση οικιακών συσκευών. Ένα στα 5 νοικοκυριά  περιλαμβάνει πρόσωπο με διεγνωσμένο αναπνευστικό πρόβλημα, ενώ το σημερινό ποσοστό ανθρώπων ηλικίας άνω των 65 ετών από 12% αναμένεται να φτάσει το 25% στην περίοδο 2030-50.

Οι δράσεις

Την αναστροφή της θέρμανσης του πλανήτη προσπαθεί να υλοποιήσει η Σύμβαση-Πλαίσιο του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή με τη συμφωνία του Κιότο το 1997. Σύμφωνα με αυτήν, τέθηκαν δεσμευτικοί στόχοι για 37 βιομηχανικές χώρες και την Ευρωπαϊκή Ένωση σε ότι αφορά τη μείωση της εκπομπής 4 αερίων του θερμοκηπίου (διοξείδιο του άνθρακα, μεθάνιο, οξείδιο του αζώτου, εξαφθοριούχο θείο) και 2 ομάδων αερίων (υδροφθοράνθρακες και perfluorocarbons). Ενώ η Σύμβαση-Πλαίσιο προέτρεπε τα μέλη του ΟΗΕ να περιορίσουν τους στόχους, η συμφωνία του Κιότο τα δέσμευσε. Η μείωση αυτή ανέρχεται στο 5% σε σχέση με αυτή των επιπέδων του 1990 μεταξύ των ετών 2008-2012. Η συμφωνία τέθηκε σε ισχύ το 2005.

Η ευρωπαϊκή ένωση έθεσε ως συνολικό στόχο την μείωση των αερίων κατά 8%, ως σύνολο. Τα κράτη-μέλη έχουν μεμονωμένους στόχους, οι οποίοι μεσοσταθμικά αντιστοιχούν σε αυτήν τη μείωση.

Παράλληλα με τις υποχρεώσεις έναντι της συμφωνίας του Κιότο, η ευρωπαική ένωση μετά την έναρξη της οικονομικής κρίσης εξέδωσε ένα σχέδιο ανάκαμψης όπου ένας εκ των στόχων είναι η επιτάχυνση των ενεργειών για μία οικονομία χαμηλού άνθρακα. Επιδίωξη του σχεδίου ανάκαμψης είναι μεταξύ άλλων η ελαχιστοποίηση της επίπτωσης στην κλιματική αλλαγή και η προαγωγή της ενεργειακής ασφάλειας. Η στρατηγική προβλέπει την ενθάρρυνση νέων τεχνολογιών, τη δημιουργία «πράσινων» θέσεων εργασίας και την ανάδειξη νέων ευκαιριών σε μία ραγδαία αναπτυσσόμενη παγκόσμια αγορά η οποία θα κρατήσει υπό έλεγχο τους ενεργειακούς λογαριασμούς των πολιτών και των επιχειρήσεων και θα μειώσει την εξάρτηση της Ευρώπης από την εισαγωγή ενέργειας.

Όπως προαναφέρθηκε, τα κτίρια αποτελούν τον κυριότερο καταναλωτή ενέργειας με συμμετοχή 40% στη συνολική ενέργεια. Οι επικρατούντες στόχοι στα κτήρια είναι οι εξής:

Σε ό,τι αφορά την υφιστάμενη κατάσταση, οι δράσεις έχουν ως στόχο:

• την κατασκευή νέων κτιρίων που δε θα καταναλώνουν ενέργεια, αλλά αντιθέτως θα παράγουν
• την ανακαίνιση υπαρχόντων κτιρίων σε κτίρια αυξημένων ενεργειακών επιδόσεων 

Οι εμπλεκόμενοι

Η ευρωπαϊκή ένωση, η Ευρωπαϊκή Κεντρική τράπεζα, η ελληνική κυβέρνηση μέσω του υπουργείου Οικονομικών και του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής, οι ενεργειακοί επιθεωρητές, οι εταιρείες παροχής εξοπλισμού και υλικών, οι διπλωματούχοι μηχανικοί και οι τεχνίτες αποτελούν τους εμπλεκόμενους φορείς που εμπλέκονται σε όλη τη διαδικασία και ο τρόπος εμπλοκής τους αναλύεται παρακάτω

Ευρωπαϊκή Ένωση

Στα πλαίσια της συμφωνίας του Κιότο, η ευρωπαϊκή ένωση εξέδωσε το 2002 την οδηγία 2002/91/ΕΚ για την ενεργειακή απόδοση των κτηρίων, σύμφωνα με την οποία θεσπίστηκαν απαιτήσεις που αφορούν:

α) το γενικό πλαίσιο για μια μεθοδολογία υπολογισμού της ολοκληρωμένης ενεργειακής απόδοσης κτιρίων·

β) την εφαρμογή ελαχίστων απαιτήσεων για την ενεργειακή απόδοση των νέων κτιρίων·

γ) την εφαρμογή ελαχίστων απαιτήσεων για την ενεργειακή απόδοση μεγάλων υφισταμένων κτιρίων στα οποία γίνεται μεγάλης κλίμακας ανακαίνιση·

δ) την ενεργειακή πιστοποίηση των κτιρίων και

ε) την τακτική επιθεώρηση των λεβήτων και των εγκαταστάσεων κλιματισμού κτιρίων και, επί πλέον, μια αξιολόγηση των εγκαταστάσεων θέρμανσης των οποίων οι λέβητες είναι παλαιότεροι των 15 ετών.

Με την οδηγία αυτή, θεσπίστηκε η υποχρέωση έκδοσης ενεργειακού πιστοποιητικού για τα κτίρια που είτε μισθώνονται είτε πωλούνται, προκειμένου να ενημερωθεί ο υποψήφιος μισθωτής και αγοραστής αντίστοιχα για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων. Η οδηγία αυτή ενσωματώθηκε στην εθνική νομοθεσία με το ΠΔ 100/6-10-2010 περί «Ενεργειακών Επιθεωρητών κτιρίων, λεβήτων και εγκαταστάσεων θέρμανσης και εγκαταστάσεων κλιματισμού».

Στη συνέχεια, η ευρωπαϊκή ένωση το 2005 εξέδωσε την οδηγία 2005/32/ΕΚ «για θέσπιση πλαισίου για τον καθορισμό απαιτήσεων οικολογικού σχεδιασμού όσον αφορά τα προϊόντα που καταναλώνουν ενέργεια». Με την οδηγία αυτή:

• καθορίζεται ένα πλαίσιο για τη θέσπιση κοινοτικών απαιτήσεων οικολογικού σχεδιασμού για τα προϊόντα που καταναλώνουν ενέργεια, προκειμένου να διασφαλίζεται η ελεύθερη κυκλοφορία των προϊόντων αυτών στην εσωτερική αγορά και
• προβλέπεται η θέσπιση απαιτήσεων τις οποίες πρέπει να πληρούν τα προϊόντα που καταναλώνουν ενέργεια τα οποία καλύπτονται από μέτρα εφαρμογής, προκειμένου τα εν λόγω προϊόντα να διατίθενται στην αγορά ή/και να τίθενται σε λειτουργία. 

Η οδηγία αυτή συμβάλλει στην αειφόρο ανάπτυξη αυξάνοντας την ενεργειακή απόδοση και το επίπεδο προστασίας του περιβάλλοντος, ενώ ταυτόχρονα αυξάνει την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού.

Το 2007 η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων ανακοίνωσε:

• την Ενεργειακή πολιτική για την Ευρώπη,
• τον Χάρτη πορείας για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας – Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας τον 21ο αιώνα: συμβολή στην ενίσχυση της αειφορίας και 
• τον Περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη στους 2° – Πολιτικές επιλογές για την ΕΕ και τον κόσμο μέχρι το 2020 και μετέπειτα,

όπου αναπτύχθηκαν οι τρεις βασικοί στόχοι στους οποίους προβλέπονται:

• μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου τουλάχιστον κατά 20% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990 (κατά 30% εάν και άλλες ανεπτυγμένες χώρες δεσμευτούν για ανάλογες μειώσεις)
• αύξηση του ποσοστού χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (αιολική, ηλιακή, βιομάζα, κ.λπ.) σε 20% της συνολικής ενεργειακής παραγωγής (από 8,5% περίπου που είναι σήμερα)
• περιορισμός της ενεργειακής κατανάλωσης κατά 20% των προβλεπόμενων για το 2020 επιπέδων με τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης

Οι παραπάνω 3 στόχοι που είναι γνωστοί και ως 20/20/20, αποτελούν τη βασική πολιτική της ΕΕ για το κλίμα και την ενέργεια.

Στο τέλος του 2008, η ευρωπαϊκή ένωση εξέδωσε το σχέδιό της για την ανάκαμψη της οικονομίας το οποίο στηρίζεται σε δύο πυλώνες:

Ο πρώτος πυλώνας είναι η εισαγωγή ρευστότητας στην οικονομία και ο δεύτερος πυλώνας είναι η μακροπρόθεσμη ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης. Βασικός στρατηγικός στόχος σε αυτό το σχέδιο είναι η επιτάχυνση της μετάβασης προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Κατά τον τρόπο αυτό η Ευρώπη θα βρίσκεται σε καλή θέση ώστε να εφαρμόσει τη στρατηγική της για τον περιορισμό της αλλαγής του κλίματος και για την προώθηση της ενεργειακής ασφάλειας: μια στρατηγική που θα ενθαρρύνει τις νέες τεχνολογίες, θα δημιουργεί νέες, «πράσινες» θέσεις εργασίας και θα εξασφαλίζει νέες ευκαιρίες σε ταχέως αναπτυσσόμενες διεθνείς αγορές, θα διατηρεί υπό έλεγχο το κόστος της ενέργειας που καταβάλλουν οι πολίτες και οι επιχειρήσεις και θα μειώσει την εξάρτηση της Ευρώπης από τις εισαγωγές καυσίμων.

Τέλος, το 2010 αναδιατυπώθηκε η οδηγία 2002/91 και έγινε πλέον οδηγία 2010/31/ΕΕ σχετικά με την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων. Στην οδηγία αυτή καθιερώνεται η υποχρέωση για:

• Κατασκευή σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης κτιρίων μέχρι το τέλος του 2020
• Κατάρτιση λίστας ανά τριετία σχετικά με τα τρέχοντα και δυνητικά χρηματοδοτικά μέσα για να προωθηθούν οι βελτιώσεις στην ενεργειακή απόδοση των κτιρίων.
• Αναφορά της ενεργειακής απόδοσης των κτηρίων στις διαφημίσεις των ακινήτων στα μέσα μαζικής ενημέρωσης
• Σε ότι αφορά κτίρια συνολικής επιφανείας άνω των 500 m² που χρησιμοποιούνται από δημόσιους φορείς ή που τα επισκέπτεται συχνά κοινό, απαιτείται η τοποθέτηση του πιστοποιητικού σε εμφανή σημεία (μετά τις 9 Ιουλίου 2015 η συνολική επιφάνεια θα γίνει 250 m²) 

Ελληνική Κυβέρνηση

Η ελληνική κυβέρνηση οφείλει να λάβει μέτρα για την βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων στα πλαίσια της εφαρμογής των οδηγιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της εφαρμογής της ενεργειακής της πολιτικής.

Το 2009 προχώρησε σε ένα πρόγραμμα επιδότησης για απόσυρση κλιματιστικών με επιδότηση 35%.

Το 2010 προχώρησε στην θέσπιση του Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων, ο οποίος καθορίζει τις απαιτήσεις ενός πρότυπου κτιρίου με ελάχιστες προδιαγραφές που πρέπει να μελετάται και να κατασκευάζεται από την 1^η Οκτωβρίου 2010 και τις κατηγορίες κατάταξης των κτιρίων γενικότερα. Η μεθοδολογία υπολογισμού και κατάταξης λαμβάνει υπόψη τα παρακάτω χαρακτηριστικά:

• Τη χρήση του κτιρίου, τις επιθυμητές συνθήκες εσωτερικού περιβάλλοντος (θερμοκρασία, υγρασία, αερισμός), τα χαρακτηριστικά λειτουργίας και τον αριθμό χρηστών.
• Τα κλιματικά δεδομένα της περιοχής του κτιρίου (θερμοκρασία, σχετική και απόλυτη υγρασία, ταχύτητα ανέμου και ηλιακή ακτινοβολία).
• Τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά των δομικών στοιχείων του κτιριακού κελύφους (σχήμα και μορφή κτιρίου, διαφανείς και μη επιφάνειες, σκίαστρα κ.α.), σε σχέση με τον προσανατολισμό και τα χαρακτηριστικά των εσωτερικών δομικών στοιχείων (χωρίσματα κ.α).
• Τα θερμικά χαρακτηριστικά των δομικών στοιχείων του κτιριακού κελύφους (θερμοπερατότητα, θερμική μάζα, απορροφητικότητα ηλιακής ακτινοβολίας, διαπερατότητα κ.α.).
• Τα τεχνικά χαρακτηριστικά της εγκατάστασης θέρμανσης χώρων (τύπος συστημάτων, δίκτυο διανομής, απόδοση συστημάτων κ.α.).
• Τα τεχνικά χαρακτηριστικά της εγκατάστασης ψύξης/κλιματισμού χώρων (τύπος συστημάτων, δίκτυο διανομής, απόδοση συστημάτων κ.α.).
• Τα τεχνικά χαρακτηριστικά της εγκατάστασης μηχανικού αερισμού (τύπος συστημάτων, δίκτυο διανομής, απόδοση συστημάτων κ.α.).
• Τα τεχνικά χαρακτηριστικά της εγκατάστασης παραγωγής ΖΝΧ (τύπος συστημάτων, δίκτυο διανομής, απόδοση συστημάτων κ.α.).
• Τα τεχνικά χαρακτηριστικά της εγκατάστασης φωτισμού για τα κτίρια του τριτογενή τομέα.
• Τα παθητικά ηλιακά συστήματα.
• Στη μεθοδολογία υπολογισμού συνεκτιμάται, κατά περίπτωση, η θετική επίδραση των ακόλουθων συστημάτων:
  • Ενεργητικών ηλιακών συστημάτων και άλλων συστημάτων παραγωγής θερμότητας, ψύξης και ηλεκτρισμού με τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ).
  • Ενέργεια παραγόμενη με τεχνολογίες συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας (ΣΗΘ).
  • Κεντρικά συστήματα θέρμανσης και ψύξης σε κλίμακα περιοχής ή οικοδομικού τετραγώνου (τηλεθέρμανση).
  • Φυσικός φωτισμός.

Παράλληλα, με το ΠΔ 100/6-10-2010 καθορίστηκαν τα προσόντα των ενεργειακών επιθεωρητών και οι αμοιβές τους.

Στις αρχές του 2011 τέθηκε σε λειτουργία το πρόγραμμα «Εξοικονομώ κατ’ οίκον» το οποίο επιχορηγεί την επένδυση και επιδοτεί το επιτόκιο δανεισμού. Λόγω κακού σχεδιασμού, ενώ το πρόγραμμα είχε φιλοδοξία να διαρκέσει από 1/2/2011 μέχρι 31/3/2011, πήρε παράταση στις 29 Μαρτίου μέχρι 16 Μαΐου 2011 και στις 15 Μαΐου πήρε παράταση για αόριστο χρόνο μέχρι εξάντλησης των πόρων ανά Περιφέρεια. Η παράταση έγινε λόγω πλήρους αποτυχίας του προγράμματος, αφού μέχρι τότε είχαν γίνει μόλις 30.000 αιτήσεις εκ των οποίων είχαν εγκριθεί μόλις 15.000, όπου εάν ληφθεί υπόψη ότι η δημόσια δαπάνη ανέρχεται σε 396 εκ. € και ο ανώτατος προϋπολογισμός ανέρχεται σε 15.000 € (δηλαδή δημόσια συμμετοχή 0,35×15.000=5.250), τότε εύκολα διαπιστώνεται ότι η απορρόφηση του κονδυλίου ήταν το πολύ 75 εκ. €, δηλαδή και το σύνολο να είχε εγκριθεί δεν θα μπορούσε να υπερβεί τα 150 εκ. €, δηλαδή κάτω του 40%.

Σήμερα, επιλέξιμα για το πρόγραμμα είναι τα κτήρια/διαμερίσματα που έχουν κατασκευαστεί μέχρι την 31.12.1989 και βρίσκονται σε περιοχές με τιμή ζώνης έως 2.100 €/τ.μ

Οι εισοδηματικές κατηγορίες των ωφελουμένων από τρεις γίνονται δύο και τα αντίστοιχα κίνητρα έχουν ως εξής:

Η εξοικονόμηση που πρέπει να επιτευχθεί από τις παρεμβάσεις του Προγράμματος αντιστοιχεί στο 30% της  κατανάλωσης του κτιρίου αναφοράς

Ο χρόνος δανεισμού ανέρχεται σε 4 έτη, όπου προβλέπεται η δυνατότητα περιόδου χάριτος ενός έτους. Επίσης, προβλέπεται η παράταση αποπληρωμής για ένα έτος, στο οποίο δεν θα υπάρχει επιδότηση επιτοκίου δανεισμού.

Ενεργειακοί Επιθεωρητές

Οι ενεργειακοί επιθεωρητές θεσπίστηκαν με το ΠΔ 100/6-10-2010 και είναι «τα φυσικά πρόσωπα που διενεργούν ενεργειακές επιθεωρήσεις κτιρίων ή/και λεβήτων και εγκαταστάσεων θέρμανσης ή/και εγκαταστάσεων κλιματισμού, τα οποία έχουν αποκτήσει σχετική προς τούτο άδεια». Προβλέπεται ο διαχωρισμός τους σε τρεις κατηγορίες Ενεργειακών Επιθεωρητών Κτιρίων, Ενεργειακών Επιθεωρητών Λεβήτων και Εγκαταστάσεων θέρμανσης και Ενεργειακών Επιθεωρητών Εγκαταστάσεων Κλιματισμού.

Διπλωματούχοι & μη Μηχανικοί

Οι μηχανικοί είναι οι σύμφωνα με το αντικείμενο αρμόδιοι για τη μελέτη και κατασκευή (ανακατασκευή) των κτιρίων σύμφωνα με τα νέα δεδομένα σχετικά με τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης. Με τις γνώσεις τους αλλά και την τεχνική τους κατάρτιση επηρεάζουν άμεσα το τελικό αποτέλεσμα και η συνεχής εκπαίδευσή τους σε νέες τεχνολογίες υλικών και εξοπλισμού είναι ουσιαστικής σημασίας.

Εργολάβοι/Αντιπρόσωποι/Εισαγωγείς

Οι επαγγελματίες αυτοί είναι υπεύθυνοι για την παροχή του υλικοτεχνικού εξοπλισμού. Είναι υπεύθυνοι για την στρατηγική επιλογή, εμπορία και διανομή του εξοπλισμού αυτού και την διατήρηση της ασφάλειας και της προσιτότητάς τους.  

Τεχνίτες

Οι εγκαταστάτες και οι οικοδόμοι παίζουν βασικό ρόλο στην επιτυχή εφαρμογή της ευρωπαϊκής κατεύθυνσης. Κατά συνέπεια θα πρέπει επαρκής αριθμός εγκαταστατών και οικοδόμων να διαθέτει, μέσω καταρτίσεως και άλλων μέτρων, τις κατάλληλες δεξιότητες για την εγκατάσταση και ενσωμάτωση της απαιτούμενης ενεργειακά αποδοτικής τεχνολογίας και τεχνολογίας ανανεώσιμης ενέργειας στα κτίρια.

Εσείς

Οι πολίτες και οι τελικοί καταναλωτές είναι αυτοί που τελικά θα δώσουν την ώθηση και την έγκριση για την επιτυχία των κινήτρων. Η τελική τους επιλογή θα καθορίσει και την επιτυχία της προσπάθειας για την εξοικονόμηση της ενέργειας στα κτίρια. Για το λόγο αυτό είναι επιβεβλημένη η ενημέρωσή τους (όπως γίνεται και με το παρόν έντυπο) ώστε να γίνει αντιληπτή η συνολική ωφέλεια των επεμβάσεων (οικολογική, τεχνική & οικονομική).

Το αντικείμενο που σχετίζεται με τα ακίνητα

Αύξηση ενεργειακής επίδοσης

Στις παρακάτω δράσεις περιλαμβάνονται οι επεμβάσεις που αφορούν στη βελτίωση της ενεργειακής επίδοσης που είτε βοηθούν στην ελαχιστοποίηση χρησης μέσων θέρμανσης και ψύξης (παθητική προστασία), είτε βοηθούν στην μεγιστοποίηση του βαθμού απόδοσης των μηχανισμών ψύξης/θέρμανσης/φωτισμού.

Βελτίωση του παθητικού

Τοποθέτηση εξωτερικής μόνωσης στις τοιχοποιίες

Με την τοποθέτηση εξωτερικής μόνωσης, μειώνεται ο συντελεστής θερμοδιαπερατότητας (δυνατότητα του στοιχείου να επιτρέπει την μεταφορά της θερμότητας) και άρα οι θερμικές απώλειες το χειμώνα και τα θερμικά κέρδη το καλοκαίρι. Μία προσθήκη εξωτερικής θερμομόνωσης πάχους 5cm σύγχρονης τεχνολογίας, μπορεί να μειώσει τις απώλειες που λαμβάνουν χώρα δια μέσου της τοιχοποιίας κατά 45%.

Αντικατάσταση εξωτερικών κουφωμάτων με νέα

Ένας τυπικός γυάλινος υαλοπίνακας έχει συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας 4,5 W/m²K με τον διπλό περίπου στο 3 W/m²K, ενώ σήμερα υπάρχουν κουφώματα τα οποία μπορούν να επιτύχουν συντελεστές θερμοδιαπερατότητας κάτω της μονάδας, δηλαδή να περιορίσουν στο ¼ τις απώλειες που οφείλονται στα κουφώματα. Έτσι, η αντικατάσταση ενός παλιού απλού κουφώματος με απλό υαλοπίνακα με νέο σύγχρονης τεχνολογίας, μπορεί να μειώσει τις απώλειες που λαμβάνουν χώρα δια μέσου των κουφωμάτων κατά 80%.

Τοποθέτηση εξωτερικής μόνωσης στο δώμα

Με την τοποθέτηση εξωτερικής μόνωσης, μειώνεται ο συντελεστής θερμοδιαπερατότητας (δυνατότητα του στοιχείου να επιτρέπει την μεταφορά της θερμότητας) και άρα οι θερμικές απώλειες το χειμώνα και τα θερμικά κέρδη το καλοκαίρι. Απλώς, επειδή η θερμοδιαπερατότητα του δώματος (που οφείλεται στην πλάκα σκυροδέματος αντί του τούβλου) είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτήν των τοιχοποιιών, μία προσθήκη εξωτερικής θερμομόνωσης πάχους 5cm σύγχρονης τεχνολογίας, μπορεί να μειώσει τις απώλειες που λαμβάνουν χώρα δια μέσου της επιφάνειας του δώματος κατά 80%.

Τοποθέτηση εξωτερικής μόνωσης στην pilotis

Είναι πιο αποτελεσματική από αυτή του δώματος, λόγω της μεγαλύτερης ροής αέρα δια μέσω της pilotis. Έτσι, μία προσθήκη εξωτερικής θερμομόνωσης πάχους 5cm σύγχρονης τεχνολογίας στην πλάκα της pilotis, μπορεί να μειώσει τις απώλειες που λαμβάνουν χώρα δια μέσου της επιφάνειας της κατά 83%.

Τοποθέτηση σκιάστρων

Ο βέλτιστος σχεδιασμός ενός κτιρίου πρέπει να εξασφαλίζει τον ηλιασμό κατά τη χειμερινή περίοδο και την ηλιοπροστασία (σκιασμό) κατά τη θερινή περίοδο. Με τον τρόπο αυτό περιορίζεται η ζήτηση για θερμική και ψυκτική ενέργεια αντίστοιχα.

Εφαρμογή φωτοανακλαστικών βαφών

Οι φωτοανακλαστικές βαφές, ανακλούν τη θερμική ακτινοβολία (ηλιακή) σε μεγάλο ποσοστό και έτσι μειώνουν την απορρόφησή της από τα δομικά στοιχεία. Επίσης, βοηθούν στην αντανάκλασή τους σε χώρους με μικρό ποσοστό ανοιγμάτων (σκοτεινά) και έτσι δεν χρειάζεται μεγάλη ισχύς για το φωτισμό χώρων.

Βελτίωση αεροστεγανότητας των χώρων

Η αεροστεγανότητα ενός κτιρίου εξαρτάται από το είδος των κουφωμάτων (ανοιγόμενα, συρόμενα επάλληλα, συρόμενα χωνευτά), την ποιότητα των χαραμάδων των ανοιγμάτων (ύπαρξη ψυκτρών), τη συναρμογή των κουφωμάτων με την τοιχοποιία, το είδος του πλαισίου (μεταλλικό, συνθετικό, ξύλινο), την επιφάνεια και τον προσανατολισμό των κουφωμάτων, καθώς επίσης και από τις θυρίδες αερισμού (π.χ. εστιών καύσης) που πιθανόν υπάρχουν στο κτίριο. Ο χαμηλός βαθμός αεροστεγανότητας επιδρά άμεσα στην θερμομόνωση των κτιρίων, καθώς ευνοεί μεταφορά θερμότητας. 

Βελτίωση του ενεργητικού (της κατανάλωσης συσκευών)

Αντικατάσταση λεβητών με νέους υψηλής απόδοσης (και συνδυασμό με ηλιοθερμική συσκευή)

Η αντικατάσταση του παλιού λέβητα με νέο υψηλότερης ενεργειακής απόδοσης (πετρελαίου ή φυσικού αερίουμε πιστοποίηση), μονοβάθμιο ή πολυβάθμιο αυξάνει την αποδοτικότερη λειτουργία σε μερικά ή/και ολικά φορτία και άρα μικρότερη κατανάλωση ενέργειας. Ταμερικά φορτία μπορούν να αντιμετωπιστούν και με τη χρήση περισσότερων του ενός λέβητα με διαφορετικέςθερμικές αποδόσεις ή και με τη χρήση δεξαμενών θερμικής αδράνειας. Σε περίπτωση ανακαίνισης του κτιρίου(θερμομόνωση, αεροστεγάνωση κ.α.), απαιτείται επαναδιαστασιολόγηση του συστήματος θέρμανσης.

Αντικατάσταση λαμπτήρων με νέους χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης (πχ LED)

Η αντικατάσταση των παλιών λαμπτήρων πυράκτωσης με λαμπτήρες υψηλής φωτιστικής ικανότητας (απόδοσης) και χαμηλής ισχύος (κατανάλωσης), όπως λαμπτήρες φθορισμού και φωτοδιόδους (LED) βοηθά επίσης στη μικρότερη κατανάλωση ενέργειας, αφού με μικρότερη ισχύ μπορεί να επιτευχθεί ίδια φωτεινότητα. Τα ηλεκτρονικά στραγγαλιστικά πηνία (χαμηλή απορρόφηση ηλεκτρικής ενέργειας) είναι ενεργειακά αποδοτικότερα από τα μαγνητικά (υψηλή απορρόφηση ηλεκτρικής ενέργειας λόγω αντίστασης). Οι λαμπτήρες αυτοί ενδείκνυνται ιδιαίτερα σε χώρους με συνεχή φωτισμό, όπως εξωτερικοί χώροι, γραφεία κ.α. 

Αντικατάσταση κλιματιστικών μονάδων με νέους υψηλής απόδοσης

Ενεργειακά επιβεβλημένη είναι και η αντικατάσταση των παλιών ή προβληματικών συστημάτων ψύξης (δροσισμού χώρων), όπως ψύκτες ή αντλίες θερμότητας, με νέα υψηλότερης ενεργειακής απόδοσης συστήματα, μονοβάθμια ή πολυβάθμια για την αποδοτική λειτουργία σε μερικά ή/και ολικά φορτία. Τα μερικά φορτία μπορούν να αντιμετωπιστούν και με τη χρήση περισσότερων του ενός ψύκτη/αντλία θερμότητας, με διαφορετικές ψυκτικές αποδόσεις, ή με τη χρήση δεξαμενών ψυκτικής αδράνειας. Σε περίπτωση ανακαίνισης του κτιρίου (θερμομόνωση, αεροστεγάνωση, σκίαση κ.α.) απαιτείται επαναδιαστασιολόγηση των συστημάτων ψύξης.

Για τα τοπικά κλιματιστικά (αντλίες θερμότητας διαιρούμενου ή μη τύπου), προτείνεται η χρήση συστημάτων με δείκτη ενεργειακής απόδοσης EER>3. Τα συστήματα με ενσωματωμένο ρυθμιστή στροφών (inverter) που περιορίζουν την κατανάλωση σε περιπτώσεις απαίτησης μερικών φορτίων, προτείνονται μόνο σε περιπτώσεις συνεχούς λειτουργίας των συστημάτων για ψύξη κι όχι για συστήματα που λειτουργούν περιστασιακά, όπως στις κατοικίες σε περιπτώσεις καύσωνα. Με το πρόγραμμα επιδότησης για την αντικατάσταση κλιματιστικών το 2009, είχαμε συνολικά περί τις 141.000 αντικαταστάσεις κλιματιστικών.

Εγκατάσταση ηλιοθερμικών συσκευών για παροχή ζεστού νερού χρήσης και θέρμανσης (συνδυασμένο σύστημα με συσκευές θέρμανσης)

Τα συστήματα αυτά συνδυάζουν τους γνωστούς ηλιακούς θερμοσίφωνες με τα συστήματα θέρμανσης. Με τις τεχνολογίες αυτές επιτυγχάνεται η χρήση του θερμού νερού που προέρχεται από τους ηλιακούς συλλέκτες από το κεντρικό σύστημα θέρμανσης του κτιρίου. Έτσι, χρησιμοποιείται η ηλιακή ενέργεια αντί της ενέργειας που προέρχεται από ορυκτούς πόρους (πετρέλαιο, φυσικό αέριο) για τη θέρμανση του νερού κυκλοφορίας.

Ανάκτηση θερμότητας

Ανάκτηση θερμότητας μέσω εναλλακτών στα συστήματα ψύξης/θέρμανσης. Εναλλάκτες ανάκτησης θερμότητας δύναται να τοποθετηθούν στους συμπυκνωτές των ψυκτών/αντλιών, στις κεντρικές κλιματιστικές μονάδες διαχείρισης νωπού αέρα, στα συστήματα μηχανικού αερισμού, κ.α. Με την ανάκτηση θερμότητας εξοικονομείται ενέργεια από τη μείωση της διαφοράς θερμοκρασίας μεταξύ του αέρα εισόδου και του αέρα εξόδου.

Βελτίωση χαμηλού συντελεστή ισχύος (συνημιτόνου)

Συντελεστής ισχύος είναι ο λόγος της ενεργού ισχύος προς τη συνολική (φαινόμενη) ισχύ, δηλ. του διανυσματικού αθροίσματος της ενεργού και της άεργης ισχύος. Ο συντελεστής ισχύος λοιπόν, αποτελεί δείκτη ``ποιότητας`` μιας ηλεκτρικής εγκατάστασης, αφού όσο πιο μικρός είναι, τόσο μεγαλώνει η άεργη ισχύς φορτίων (δηλαδή ενέργεια την οποία πληρώνουμε και μάλιστα ακριβότερα στη ΔΕΗ και δεν χρησιμοποιτείται για να παράξει έργο). Η άεργος ισχύς εμφανίζεται σε επαγωγικές ηλεκτρικές συσκευές και σε κινητήρες επαγωγής. Η λύση του προβλήματος είναι η τοποθέτηση πυκνωτών σε προεπιλεγμένα σημεία, ώστε η άεργος ισχύς που να παρέχεται από αυτούς αντί να απορροφάται από το δίκτυο της ΔΕΗ.

Τοπική παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές

Εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων

Με τα φωτοβολταϊκά συστήματα, έχουμε μετατροπή της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική. Με τον τρόπο αυτό είναι δυνατή η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας τοπικά, η οποία και εγχέεται στο δίκτυο ηλεκτρισμού όπου ουσιαστικά καταναλώνεται από τον πλησιέστερο οικιακό καταναλωτή. Έτσι, καθώς η ζήτηση για ηλεκτρική ενέργεια αυξάνεται, με το δίκτυο ως πεπαλαιωμένο να έχει συγκεκριμένη χωρητικότητα η οποία απαιτεί αναβάθμιση, να υπάρχει σαφής εξοικονόμηση για εργασίες δικτύου και σαφής μείωση των απωλειών λόγω μεταφοράς ρεύματος από τα συμβατικά εργοστάσια παραγωγής στον τελικό καταναλωτή.

Εγκατάσταση ανεμογεννητριών

Η ίδια φιλοσοφία επικρατεί και στις ανεμογεννήτριες, με τη διαφορά ότι η οικιακή παραγωγή (μικρές ανεμογεννήτριες) δεν είναι ακόμη ευρέως διαδεδομένη.

Εγκατάσταση γεωθερμίας

Εναλλακτικά με τους συμβατικούς ψύκτες ή αντλίες θερμότητας, δύναται να γίνει χρήση συστημάτων αξιοποίησης της γεωθερμίας (όπου υπάρχει διαθέσιμη επιφάνεια εδάφους ή δυνατότητα εφαρμογής κατακόρυφου ή οριζόντιου εναλλάκτη) ή/και των υπόγειων υδάτινων ρευμάτων νερού και υφάλμυρου νερού ή/και θαλασσινού νερού. Η αξιοποίηση υδάτινων ρευμάτων μπορεί να συνδυαστεί με συστήματα ύδρευσης και άρδευσης ή/και συστήματα αφαλάτωσης.

Εγκατάσταση λεβητών βιομάζας

Με τον όρο βιομάζα αποκαλούμε οποιοδήποτε υλικό προέρχεται από ζωντανούς οργανισμούς (όπως είναι το ξύλο και άλλα προϊόντα του δάσους, υπολείμματα καλλιεργειών, κτηνοτροφικά απόβλητα, απόβλητα βιομηχανιών τροφίμων κ.λπ.) και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο για παραγωγή ενέργειας. Χρησιμοποιώντας λοιπόν λέβητες οι οποίοι είναι σχεδιασμένοι να καίνε ως καύσιμο βιομάζα, βοηθούμε στην αειφόρο ανάπτυξη του πλανήτη και την απεξάρτηση από την εισαγωγή ενέργειας.

Οι ωφέλειες

Μείωση κατανάλωσης ενέργειας

Το βασικό χαρακτηριστικό των επεμβάσεων βελτίωσης ενεργειακής απόδοσης των κτηρίων είναι η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας που απαιτείται για την ικανοποίηση των αναγκών των χρηστών των κτιρίων και άρα το μειωμένο οικονομικό κόστος που συνεπάγεται η αγορά αυτή της ενέργειας 

Μείωση κόστους λειτουργίας καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής του κτιρίου

Οι όποιες επεμβάσεις για την βελτίωση της ενεργειακής επίδοσης των κτιρίων ασφαλώς απαιτούν σημαντικά αρχικά κόστη (κατασκευής, αγοράς εξοπλισμού, κα). Τα κόστη όμως αυτά αποδεικνύεται με χρηματοοικονομικές αναλύσεις ότι αποσβένονται και ουσιαστικά αντισταθμίζονται σε μικρό χρονικό διάστημα από την εξοικονόμηση ενεργειακού κόστους. Ειδικά όταν υπάρχει επιχορήγηση από τις κυβερνήσεις και την Ευρωπαϊκή Ένωση, ο χρόνος απόσβεσης μειώνεται σημαντικά.

Μείωση της εξάρτησης των νοικοκυριών από τους παραγωγούς και προμηθευτές ενέργειας και από τις παγκόσμιες μεταβολές στις τιμές ενέργειας (πετρέλαιο, φυσικό αέριο, ηλετρική ενέργεια, κλπ)

Η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και η ελαχιστοποίηση των ενεργειακών αναγκών μειώνει το βαθμό εξάρτησης των νοικοκυριών και των κρατών από προμηθευτές ενέργειας. Είναι γεγονός ότι διάφορα κοινωνικοπολιτικά γεγονότα μπορούν να προκαλέσουν εκρήξεις στις τιμές των καυσίμων και αλυσιδωτές αντιδράσεις στην παγόσμια οικονομία. Έτσι, η ενεργειακή απεξάρτηση είναι ουσιαστικής σημασίας για την εύρυθμη λειτουργία των κρατικών οικονομιών και την εύστοχη κατάρτιση προϋπολογισμών και προγραμματισμών.

Αύξηση της εμπορικής αξίας

Ουσιαστικά, όλες οι επεμβάσεις έχουν ως άμεσο αντίκτυπο την αύξηση της εμπορικής αξίας των ακινήτων, η οποία αυξάνεται τόσο περισσότερο, όσο και η συνολική εξοικονόμηση ενέργειας στον ωφέλιμο χρόνο ζωής του ακινήτου. Η αύξηση αυτή της αξίας συνίσταται στο μειωμένο κόστος χρήσης για το σύνολο της ωφέλιμης ζωής τους. Δευτερογενώς, η εμπορική αξία αυξάνεται λόγω της μειωμένης διάρκεια προώθησης (μειωμένος χρόνος που μένει κενό ή απούλητο), όπου μετά ειδικά την εφαρμογή της οδηγίας 2010/31/ΕΕ (σύμφωνα με την οποία θα υπάρχει υποχρέωση από την 1^η Φεβρουαρίου του 2012 να δημοσιεύεται στις αγγελίες και η ενεργειακή κατάταξη του ακινήτου) το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα των ακινήτων υψηλών ενεργειακών επιδόσεων θα έχει αυξημένη δυνατότητα προώθησης. Τέλος,  η αυξημένη ποιότητα διαβίωσης σε ενεργειακά ακίνητα οδηγεί μοιραία σε αυξημένη ελκυστικότητα.

Ο χρόνος και ο τρόπος υλοποίησης

Χρόνος

Ο χρόνος υλοποίησης του 1^ου κύκλου της πολιτικής της Ε.Ε. γενικά έχει προσδιοριστεί αρχικά μέχρι το 2020. Ο χρόνος υλοποίησης μίας μέσης ενεργειακής αναβάθμισης σε ένα κτίριο δεν υπερβαίνει τους 6 με 8 μήνες. 

Τρόπος

Το σχέδιό της ευρωπαϊκής ένωσης για την ανάκαμψη της οικονομίας προβλέπει την παροχή κρατικών ενισχύσεων που πρέπει να χορηγούνται μέσω οριζόντιων σχεδίων που προωθούν τους στόχους της Λισαβόνας, ιδίως την έρευνα, την καινοτομία, την κατάρτιση, την προστασία του περιβάλλοντος και κυρίως τις καθαρές τεχνολογίες, τις μεταφορές και την ενεργειακή απόδοση. Η μεγιστοποίηση των οφελών και η ελαχιστοποίηση του κόστους συνίσταται στην ορθή επιλογή των δυνατοτήτων τόνωσης της ενεργειακής απόδοσης, για παράδειγμα, των κτιρίων, του φωτισμού, των συστημάτων ψύξης και θέρμανσης, και άλλων τεχνολογιών όπως των οχημάτων και των μηχανημάτων. Βραχυπρόθεσμα μπορούν να προκύψουν σημαντικά θετικά οφέλη για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Η Ευρώπη οφείλει να επιταχύνει τις επενδύσεις της σε υποδομές, όπου εκτός του ότι θα αμβλύνει τον κλονισμό που δέχθηκε ο κατασκευαστικός κλάδος ο οποίος έχει επιβραδυνθεί απότομα στα περισσότερα κράτη μέλη, θα προωθήσει μακροπρόθεσμα το βιώσιμο αναπτυξιακό δυναμικό της Ευρώπης. Ειδικότερα στον ενεργειακό τομέα, πολλά φιλόδοξα διευρωπαϊκά σχέδια θα αυξήσουν την ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ και θα εντάξουν περισσότερα κράτη μέλη στο ευρωπαϊκό δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας.

Ενεργώντας από κοινού, τα κράτη μέλη και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ πρέπει να θεσπίσουν επείγοντα μέτρα για να βελτιώσουν την ενεργειακή απόδοση του οικιστικού αποθέματος και των δημόσιων κτιρίων και να προωθήσουν την ταχεία αφομοίωση πράσινων προϊόντων.

Βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης στα κτίρια

–Τα κράτη μέλη πρέπει να καθορίσουν απαιτητικούς στόχους ώστε να διασφαλίσουν ότι τα δημόσια κτίρια και οι ιδιωτικές και κοινωνικές κατοικίες πληρούν τα υψηλότερα ευρωπαϊκά πρότυπα ενεργειακής απόδοσης, καθώς και ότι υπόκεινται σε τακτική ενεργειακή πιστοποίηση. Για να διευκολυνθούν στην υλοποίηση των εθνικών τους στόχων, τα κράτη μέλη θα πρέπει να προβλέψουν τη μείωση του φόρου ακίνητης περιουσίας για τα κτίρια υψηλής ενεργειακής απόδοσης. Η Επιτροπή έχει μόλις υποβάλει προτάσεις  για σημαντική αναβάθμιση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων και καλεί το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο να τις εγκρίνουν επειγόντως.

–Επιπλέον, τα κράτη μέλη πρέπει να καταρτίσουν εκ νέου τα επιχειρησιακά τους προγράμματα διαρθρωτικών ταμείων προκειμένου να αφιερώσουν μεγαλύτερο μερίδιο σε επενδύσεις ενεργειακής απόδοσης, ακόμη και όταν χρηματοδοτούν την κοινωνική στέγαση. Για να αυξηθούν οι δυνατότητες, η Επιτροπή προτείνει την τροποποίηση των κανονισμών για τα διαρθρωτικά ταμεία για την υλοποίηση αυτού του στόχου και τονίζει την ανάγκη έγκαιρης υιοθέτησης των εν λόγω τροποποιήσεων.

–Η Επιτροπή θα συνεργαστεί με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και με διάφορες εθνικές αναπτυξιακές τράπεζες με σκοπό τη δημιουργία ενός ταμείου με ορίζοντα το 2020 για την ενέργεια, την αλλαγή του κλίματος και τις υποδομές που θα χρηματοδοτεί σχέδια συμμετοχής στα ίδια κεφάλαια ή οιονεί ίδια κεφάλαια. 

–Η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη και τις βιομηχανίες να αναπτύξουν επειγόντως καινοτόμα πρότυπα χρηματοδότησης, για παράδειγμα, στην περίπτωση που τα έργα ανακαίνισης κτιρίων χρηματοδοτούνται με επιστροφή δαπανών αναλόγως των πόρων που εξοικονομούνται από τη μικρότερη κατανάλωση ενέργειας επί σειρά ετών.

Προώθηση της ταχείας αφομοίωσης «πράσινων» προϊόντων

–Η Επιτροπή θα προτείνει μειωμένους συντελεστές του ΦΠΑ για «πράσινα» προϊόντα και υπηρεσίες, με σκοπό τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων. Ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να παρέχουν περισσότερα κίνητρα στους καταναλωτές για την τόνωση της ζήτησης σε προϊόντα φιλικά προς το περιβάλλον. 

–Επιπλέον, τα κράτη μέλη πρέπει να εφαρμόσουν αμέσως τις απαιτήσεις περιβαλλοντικής απόδοσης για τις εξωτερικές παροχές ισχύος, την κατανάλωση ενέργειας σε λειτουργία αναμονής και εκτός λειτουργίας, τους αποκωδικοποιητές και τους λαμπτήρες φθορισμού.

–Η Επιτροπή θα θεσπίσει επειγόντως μέτρα για άλλα προϊόντα τα οποία προσφέρουν πολύ υψηλό δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας όπως τηλεοράσεις, οικιακός φωτισμός, ψυγεία και καταψύκτες, πλυντήρια, λέβητες και κλιματιστικά.

Για να ενισχυθεί η καινοτομία στον τομέα της μεταποίησης, ιδίως στον κατασκευαστικό κλάδο, που βρίσκεται αντιμέτωπος με κατακόρυφη πτώση της ζήτησης λόγω της κρίσης, όπως επίσης και με σημαντικές προκλήσεις όσον αφορά τη μετάβαση προς την «πράσινη» οικονομία, η Επιτροπή προτείνει στον κατασκευαστικό τομέα, μια «Ευρωπαϊκή πρωτοβουλία κτιρίων υψηλής ενεργειακής απόδοσης», ως σημαντική εταιρική σχέση μεταξύ του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα για την προώθηση των «πράσινων» τεχνολογιών και την εγκατάσταση ενεργειακά αποδοτικών υλικών σε νέα και ανακαινισμένα κτίρια με στόχο τη ριζική μείωση της κατανάλωσής τους ενέργειας και εκπομπών CO2 . Η πρωτοβουλία πρέπει να περιλαμβάνει μια σημαντική κανονιστική πτυχή και ένα στοιχείο τυποποίησης και θα απευθύνεται σε δίκτυο περιφερειακών και τοπικών αρχών για τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων. Το εκτιμώμενο κονδύλιο γι’αυτήν την εταιρική σχέση ανέρχεται σε 1 δισεκατομμύριο ευρώ. Η πρωτοβουλία θα συνοδεύεται από ειδικές δράσεις που προτείνονται στο πλαίσιο των ενεργειών αριθ. 5 και 6 για τις υποδομές και την ενεργειακή απόδοση.

Παραδείγματα

Σύγκριση μίας τυπικής μονοκατοικίας του 1970 με μία άλλη που έχει γίνει με οικοδομική άδεια μετά την 1^η Οκτωβρίου του 2010 όπου υπάρχει η υποχρέωση εφαρμογής του ΚΕΝΑΚ

Μία τυπική μονώροφη μονοκατοικία επιφάνειας περίπου 150 τμ και με διαστάσεις περί τα 10m×15m, έχει περί τα 150 m² επιφάνεια δώματος και 175 m² (50m περίμετρος και 3,5 m ύψος) πλευρικούς τοίχους εκ των οποίων υποθέτουμε 25m² κουφώματα (6 κουφώματα των 4m² έκαστο). Εφόσον υπάρξει πλήρης ανακαίνιση με τοποθέτηση εξωτερικής μόνωσης και αντικατάσταση κουφωμάτων με νέα ενεργειακής απόδοσης, έχουμε:

45% μείωση στις απώλειες από τις τοιχοποιίες

80% μείωση στις απώλειες από τα κουφώματα

80% μείωση στις απώλειες από το δώμα

0% μείωση στις απώλειες από το ισόγειο

Σε σύνολο λοιπόν 325 m² έχουμε μεσοσταθμική μείωση απώλειας ενέργειας 65%, δηλαδή κοιτώντας τον πίνακα, είναι σαν να μεταπίπτουμε από κατηγορία Ζ σε κατηγορία Η.

Σύγκριση ενός τυπικού διαμερίσματος του 1970 με ένα νεόδμητο με οικοδομική άδεια μετά την 1^η Οκτωβρίου του 2010 όπου υπάρχει η υποχρέωση εφαρμογής του ΚΕΝΑΚ

Παραδοχές Κτηρίου

• •1 kWh =0,000086   Τόνοι Ισοδυνάμου Πετρελαίου
• •Κόστος Τόνου Πετρελαίου = 1.300,00 € 
• •Ετήσια αύξηση τιμής Πετρελαίου: 1% 
• •Τιμή kWh: 0,08 € 
• •Eτήσια αύξηση τιμής kWh: 1,50% 
• •Kοστος επένδυσης για αναβάθμιση κτηρίου 10.000 € 
• •Εκτιμώμενος Πληθωρισμός: 3%